99, 688, 722, 1087, 1103, 1161, 1188.
391 — HASEN-İ BERKÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hindistânda Ahmed-i Berkînin talebesidir. İmâm-ı Rabbânînin bereket-i sohbeti ile şereflenmişdir. Öleceği zemân buyurdu ki, bana bağlı olanların afv olunacakları müjdesini aldım. Dahâ fazla istedim. Sana inananlar mağfûrdur denildi. Dahâ ziyâdesini istedim. Seni işitip de sevenler, kıyâmete kadar mağfûrdurlar buyuruldu. [Ya’nî kalbi yumuşıyarak tevbe eder ve Cennete girmeğe sebeb olan sâlih amelleri yapması nasîb olur.] 397.
392 — HASSÂF “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebû Bekr Ahmed bin Ömer, fıkh âlimidir. (Edeb-ül-kâdî) kitâbı meşhûrdur. 261 [m. 874] de Bağdâdda vefât etdi. 444.
393 — HÂŞİM: Resûlullahın üçüncü babasıdır. İsmi Amrdır. Mekkede Tirid çorbasını ilk yapdığı için Hâşim denildi. Kureyşlilerin Şâmda ticâret yapmaları için Kayserden izn aldı. Nevfelin, Muttalibin ve Benî-Ümeyyenin ceddi olan Abd-i Şemsin birâderidir. Abd-i Şems ile ikiz olarak tevellüd etmişlerdir. Abd-i Şemsin oğlu Ümeyye, Kureyş kabîlesinin büyüklerinden idi. Resûlullahın ve amcalarının oğullarına (Hâşimî) veyâ (Benî-Hâşim) denir. 386, 390, 1067, 1068, 1175, 1178.
394 — HÂŞİM-İ KEŞMÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: 660. cı sırada, Muhammed Hâşime bakınız!
395 — HATÎB-İ BAĞDÂDÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hâfız Ahmed bin Alî, hadîs âlimlerindendir. Çok sayıda, kıymetli kitâb yazdı. Şâfi’î idi. 392 [m. 1002] de Bağdâdda tevellüd, 463 [m. 1071] de orada vefât etdi. İmâm-ı a’zama ve imâm-ı Ahmede dil uzatdı ise de, mağlûb edildi. 392, 472, 476.
396 — HÂTİM-İ ESÂM “rahmetullahi teâlâ aleyh”: İsmi Ebû Abdürrahmân bin Alvân olup, Sôfiyye-i aliyyedendir. Şakîk-i Belhînin eshâbındandır. Belh şehrinde tevellüd ve ikiyüzotuzyedi 237 [m. 852] de vefât etmişdir. 1008.
397 — HÂTİM-İ TÂÎ: Cömertliği ile meşhûr bir şâ’irdir. Dîvânı ilk olarak 1289 [m. 1872] da Londrada, sonra 1315 [m. 1897] de almanca tercemesi ile basıldı. Bi’setden önce ölmüşdür. 644.
398 — HATTÂT HÂFIZ OSMÂN “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hattât şeyh Hamdullahın talebesi olup, hocasını geçmişdir. Ayasofyada bulunan mushafından foto-kopiler yapılarak çoğaltılmışdır. 1110 [m. 1699] da vefât etmişdir. Koca Mustafâ pâşa câmi’i bağçesindedir.
399 — HAVÂRÎLER: Îsâ aleyhisselâmın Eshâbı, ya’nî kendisini görüp de îmân edenler azdı. Kendisinden sonra Îsevîliği dünyâya yaymak için, Eshâbı arasından seçdiği oniki mü’mine (Havârî) denir. Fransızlar (Douze Apotres), Almanlar (Apostel), Müncid ise, (Resûller) diyor. Bunlar; 1- (Petrus) veyâ (Pierre) olup, asl ismi Kâmûsda (Şem’ûn), Lexiconda (Simon), Müncidde ise (Sim’ân) olarak yazılıdır. Çok kimseleri îmâna getirdi. Antakyada büyük bir ma’bed yapdı. Kırkıncı senede Romaya gitdi. Birkaç kerre Kudüse geldi. Altmışbeşde, Neron tarafından haça gerilerek i’dâm edildi. Îsâ aleyhisselâm sanarak (Yehûdâ)yı da böyle çarmıha germişlerdi. Papaların birincisi sayılmakdadır. Mezârı üzerine (Saint pierre) kilisesi yapılmışdır. Hazîranın yirmidokuzunda yortusu yapılır. 2- (Andreas), Petrusun kardeşidir. (André) de denir. X şeklindeki çarmıha gerilerek öldürüldü. İkinci teşrînin [kasım] otuzunda yortusu yapılır. 3- (Yuhannâ) olup, (Yahyâ) demekdir. Buna (Johannes), (Jean) ve (Jani) de denir. Ortodokslar (Juvan), İngilizler (John), ermeniler de (Ohannes) derler. Yüz senesinde Efesde ölmüşdür. Onikinci ayın yirmiyedisinde yortusu yapılır. 4- (Büyük Ya’kûb)dur. İngilizler (James), Fransızlar (Jacque) diyor. Yuhannânın kardeşidir. Temmuzun yirmibeşinde yortusu yapılmakdadır. 5- (Filip), Anadoluda öldü. Mayısın birinci günü yortusu yapılmakdadır. 6- (Toma), yâhud (Thomas), Îrân ve Hind taraflarına gidip, oralarda şehîd edilmiş, Urfaya getirilmişdir. Son ayın yirmibirinde yortusu yapılır. Barnabas İncîlinde bunun ismi yazılı değildir. 7- (Bartelemi) veyâ (Bartolome), 71 senesinde Erzurumda şehîd edildi.